Pan Am

Pan American World Airways
Ίδρυση	14 Μαρτίου 1927; (ως Pan American Airways)
Έναρξη πτητικού έργου	19 Οκτωβρίου 1927
Λήξη πτητικού έργου	4 Δεκεμβρίου 1991
Κόμβοι	Berlin–Tegel (1975—1990); Berlin–Tempelhof (1950—1975); Φραγκφούρτη; Λονδίνο-Χίθροου; Μαϊάμι; Νέα Υόρκη–JFK; Tokyo–Haneda (1947—1978); Tokyo–Narita (1978—1986);
Πόλεις εστίασης	Βοστώνης; Chicago–O'Hare; Hong Kong–Kai Tak; Honolulu; Houston–Intercontinental; Λος Άντζελες; Σαν Φρανσίσκο; Washington–Dulles;
Πρόγραμμα τακτικών επιβατών	WorldPass
Θυγατρικές	Sahsa (40%) (1945—1970); Pan Am Express (1987—1991); Panagra (50%) (1928—1967);
Μέγεθος στόλου	226
Προορισμοί	86 χώρες σε έξι ηπείρους κατά το 1968
Μητρική εταιρεία	Pan Am Corporation
Έδρα	Νέα Υόρκη; Μαϊάμι, Φλόριντα;
Πρόσωπα	Χουάν Τριππ (CEO, 1927—1968); Χάρολντ Γκρέι (CEO, 1968—1969); Νατζίμπ Χάλαμπι (CEO, 1969—1971); Γουίλιαμ Σίγουελ (CEO, 1971—1981); Εντ Άκερ (CEO, 1981—1988); Τόμας Πλάσκετ (CEO, 1988—1991); Ράσελ Λ. Ρέι (CEO, 1991);

Η Pan American World Airways (ελληνικά: Παναμερικανικές Παγκόσμιες Αερογραμμές), που ιδρύθηκε αρχικά ως Pan American Airways^[2] και κοινώς γνωστή ως Pan Am, ήταν αμερικανική αεροπορική εταιρεία που ήταν ο κύριος και μεγαλύτερος διεθνής αερομεταφορέας και ανεπίσημος υπερπόντιος αερομεταφορέας των Ηνωμένων Πολιτειών για μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα. Ήταν η πρώτη αεροπορική εταιρεία που δραστηριοποιήθηκε παγκοσμίως και πρωτοστάτησε σε πολυάριθμες καινοτομίες της σύγχρονης αεροπορικής βιομηχανίας, όπως αεροσκάφη τζέτ, τζάμπο τζετ και ηλεκτρονικά συστήματα κρατήσεων.^[3]^[4] Μέχρι τη διάλυσή της το 1991, η Pan Am «είχε την επιτομή της πολυτέλειας και της αίγλης των διηπειρωτικών ταξιδιών»^[5] και παραμένει μια πολιτιστική εικόνα του 20ου αιώνα, που προσδιορίζεται από το λογότυπο της μπλε υδρογείου («The Blue Meatball»),^[6] τη χρήση της λέξης «Clipper» στα ονόματα των αεροσκαφών και τα διακριτικά κλήσης.

Ιδρύθηκε το 1927 από δύο πρώην ταγματάρχες του Αεροπορικού Σώματος Στρατού των ΗΠΑ, και ξεκίνησε ως προγραμματισμένη υπηρεσία αεροπορικών αποστολών και επιβατών που πετούσε μεταξύ του Κι Γουέστ της Φλόριντα και της Αβάνας της Κούβας. Υπό την ηγεσία του Αμερικανού επιχειρηματία Χουάν Τριπ, τη δεκαετία του 1930 η αεροπορική εταιρεία αγόρασε ένα στόλο αεράκατων και εστίασε το δίκτυο δρομολογίων της στην Κεντρική και Νότια Αμερική, προσθέτοντας σταδιακά υπερατλαντικούς και υπερειρηνικούς προορισμούς.^[7] Στα μέσα του 20ου αιώνα, η Pan Am απολάμβανε σχεδόν μονοπώλιο στις διεθνείς διαδρομές.^[8] Οδήγησε τη βιομηχανία αεροσκαφών στην εποχή των αεριωθουμένων με την απόκτηση νέων αεροσκαφών όπως τα Boeing 707 και Boeing 747. Ο σύγχρονος στόλος της Pan Am της επέτρεψε να μεταφέρει μεγαλύτερο αριθμό επιβατών, σε μεγαλύτερη εμβέλεια και με λιγότερες στάσεις από τους ανταγωνιστές.^[9] Ο κύριος κόμβος και η ναυαρχίδα του τερματικού σταθμού ήταν το Worldport στο διεθνές αεροδρόμιο Τζον Κένεντι στη Νέα Υόρκη.^[4]

Κατά τη διάρκεια της ακμής της μεταξύ του τέλους της δεκαετίας του 1950 και των αρχών της δεκαετίας του 1970, η Pan Am ήταν παγκοσμίως γνωστή για τον προηγμένο στόλο της, το έμπειρο και άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό της και τις πολυάριθμες ανέσεις της.^[10] Μόνο το 1970, μετεφέρε 11 εκατομμύρια επιβάτες σε 86 χώρες, με προορισμούς σε κάθε ήπειρο εκτός από την Ανταρκτική. Σε μια εποχή που κυριαρχούσαν οι εθνικές αεροπορικές εταιρείες που ανήκαν εξ ολοκλήρου ή κατά πλειοψηφία σε κυβερνήσεις, έγινε ο ανεπίσημος εθνικός αερομεταφορέας των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Pan Am ήταν ιδρυτικό μέλος της International Air Transport Association (IATA), της παγκόσμιας ένωσης αεροπορικής βιομηχανίας,^[11] και βοήθησε στη διαμόρφωση του βιομηχανικού προτύπου στη φιλοξενία και την εξυπηρέτηση πελατών.

Ξεκινώντας από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, η Pan Am άρχισε να αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις τόσο εσωτερικές όσο και εξωτερικές, μαζί με τον αυξανόμενο ανταγωνισμό από την απορρύθμιση της αεροπορικής βιομηχανίας το 1978. Μετά από αρκετές προσπάθειες χρηματοοικονομικής αναδιάρθρωσης και αλλαγής επωνυμίας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, η Pan Am πούλησε σταδιακά τα περιουσιακά της στοιχεία πριν κηρύξει πτώχευση το 1991. Μέχρι τη στιγμή που σταμάτησε να λειτουργεί, το εμπορικό σήμα της αεροπορικής εταιρείας ήταν το δεύτερο πιο αναγνωρισμένο παγκοσμίως,^[12] και η απώλειά του έγινε αισθητή μεταξύ των ταξιδιωτών και πολλών Αμερικανών ως σήμαινε το τέλος της χρυσής εποχής των αεροπορικών ταξιδιών.^[13] Η επωνυμία, το λογότυπο και η συνεισφορά της στη βιομηχανία παραμένουν γνωστά στον 21ο αιώνα.^[14] Το όνομα και τα διακριτικά της αεροπορικής εταιρείας αγοράστηκαν από τη σιδηροδρομική εταιρεία συμμετοχών Guilford Transportation Industries το 1998, η οποία άλλαξε το όνομά της σε Pan Am Systems και υιοθέτησε το λογότυπο της Pan Am.

↑ «Only Pan Am Flies to all 6 continents!». everything Pan Am. 1948. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2022.
↑ «Pan American World Airways, Inc. | American airline company | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2022.
↑ Ash, Andy. «The rise and fall of Pan Am». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.
↑ ^4,0 ^4,1 Guy Norris· Mark Wagner (1 Σεπτεμβρίου 1997). «Birth of a Giant». Boeing 747: Design and Development Since 1969. Zenith Imprint. σελίδες 12–13. ISBN 978-0-7603-0280-4.
↑ Kickham, Debbi. «Will You Play The New Pan Am Board Game?». Forbes (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.
↑ «Pan Am Flight Crew Remembers The Era Of Flying Boats». AvStop Online Magazine. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2020.
↑ Trautmann, James (2008). Pan American Clippers: The Golden Age of Flying Boats. The Boston Mills Press.
↑ Gellene, Dallos (9 Ιανουαρίου 1991). «Pan Am's Dive Began After the Government Axed Its Near-Monopoly : Airlines: The carrier had operated without competition for decades. When the floodgates opened in 1978, it couldn't cope». Los Angeles Times. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2021.
↑ Kingsley-Jones, Max (21 Ιανουαρίου 2020). «Boeing 747 marks 50 years since Pan Am service debut». Flight Global. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2021.
↑ Ash, Andy. «The rise and fall of Pan Am». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.
↑ Airliner World (IATA: A new mandate in a changed world), p. 32, Key Publishing, Stamford, November 2011
↑ Ash, Andy. «The rise and fall of Pan Am». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.
↑ «LOTS OF REASONS WHY PAN AM FAILED» (στα αγγλικά). The Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/archive/opinions/1992/01/25/lots-of-reasons-why-pan-am-failed/ec58b7ee-7287-496c-8a63-343a25d2fce9/. Ανακτήθηκε στις 2021-07-21.
↑ Ash, Andy. «The rise and fall of Pan Am». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.

[1] «Only Pan Am Flies to all 6 continents!». everything Pan Am. 1948. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2022.

[2] «Pan American World Airways, Inc. | American airline company | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2022.

[3] Ash, Andy. «The rise and fall of Pan Am». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.

[747_Intro-4] 4,0 ^4,1 Guy Norris· Mark Wagner (1 Σεπτεμβρίου 1997). «Birth of a Giant». Boeing 747: Design and Development Since 1969. Zenith Imprint. σελίδες 12–13. ISBN 978-0-7603-0280-4.

[5] Kickham, Debbi. «Will You Play The New Pan Am Board Game?». Forbes (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.

[6] «Pan Am Flight Crew Remembers The Era Of Flying Boats». AvStop Online Magazine. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2020.

[clippers-7] Trautmann, James (2008). Pan American Clippers: The Golden Age of Flying Boats. The Boston Mills Press.

[LAdemise-8] Gellene, Dallos (9 Ιανουαρίου 1991). «Pan Am's Dive Began After the Government Axed Its Near-Monopoly : Airlines: The carrier had operated without competition for decades. When the floodgates opened in 1978, it couldn't cope». Los Angeles Times. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2021.

[9] Kingsley-Jones, Max (21 Ιανουαρίου 2020). «Boeing 747 marks 50 years since Pan Am service debut». Flight Global. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2021.

[10] Ash, Andy. «The rise and fall of Pan Am». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.

[11] Airliner World (IATA: A new mandate in a changed world), p. 32, Key Publishing, Stamford, November 2011

[12] Ash, Andy. «The rise and fall of Pan Am». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.

[13] «LOTS OF REASONS WHY PAN AM FAILED» (στα αγγλικά). The Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/archive/opinions/1992/01/25/lots-of-reasons-why-pan-am-failed/ec58b7ee-7287-496c-8a63-343a25d2fce9/. Ανακτήθηκε στις 2021-07-21.

[14] Ash, Andy. «The rise and fall of Pan Am». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]